ساختار غیر متمرکز بلاک چین بیشتر پروژههای ارز دیجیتال موجب شده تا هیچ فرد یا سازمان مشخصی، وظیفه کنترل و مدیریت فعالیت کاربران را بر عهده نداشته باشد. در چنین ساختاری جامعه کاربری ایدههای پیشنهادی خودشان را به منظور بهبود سیستم و ساختار شبکه ارائه میدهند. هنگامی که جامعه کاربری یک پروژه بلاک چینی تغییری هر چند جزئی در ساختار شبکه ایجاد کند، فورک اتفاق میافتد. هارد فورک و سافت فورک به عنوان انواع مختلف فورک شناخته میشوند. برای آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر درباره این اصطلاحات و مفاهیم کاربردی در بازار ارز دیجیتال با ما همراه باشید.
فورک چیست؟
پروژههای محبوب بازار ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، اتریوم و سایر رمز ارزها توسط یک نرم افزار غیر متمرکز و متن باز به نام بلاک چین، کنترل و مدیریت میشوند. بلاک چین بستر لازم برای مشارکت کاربران با یکدیگر را فراهم کرده است. در واقع فناوری بلاک چین، اطلاعات را به صورت زنجیرهای ثبت و ذخیره میکند. بنابراین میتوان آن را یک پایگاه داده غیر متمرکز در نظر گرفت.
نرم افزار متن باز بلاک چین در حال حاضر عموما برای عملکرد درست و مدیریت پروژههای ارز دیجیتال به کار گرفته میشود. اما فورک چیست؟ فورک (Fork) زمانی اتفاق میافتد که تغییراتی در پروتکل بنیادین پروژه یعنی همان بلاک چین اعمال شود. با توجه به ساختار متن باز بلاک چین، توسعه ارز دیجیتال همواره توسط جامعه کاربری اتفاق میافتد.
فورک از جمله به روز رسانیهای مهم در شبکه ارزهای دیجیتال است. این رویداد با توجه به ساختار و عملکرد کلی پروژه توسط توسعهدهندگان یا جامعه کاربری اتفاق میافتد. تغییر اعمال شده طی این فرآیند میتواند قابل توجه یا جزئی باشد. در واقع هر پلتفرمی که تکنولوژی ارزهای دیجیتال را در ساختار خود به کار گرفته است، میتواند فورک را تجربه کند.
هنگامی که فورک اتفاق میافتد، نودهای فعال در شبکه (دستگاههای ماینر یا ولیدیتورها که وظیفه تایید و ثبت تراکنشها را بر عهده دارند)، ورژن جدید پروتکل بلاک چین را بر روی دستگاه خود راهاندازی میکنند. نودها با توجه به نسخه کپی بلاک چین از عدم تناقض تراکنشهای جدید با تاریخچه ثبت شده، اطمینان حاصل میکنند. با این حساب رویداد فورک فقط در شبکه بیت کوین اتفاق نمیافتد. به بیان سادهتر بروز آن در تمام شبکههای بلاک چینی امکانپذیر است. این رویداد معمولا در دو حالت هارد فورک و سافت فورک (Soft Fork) اتفاق میافتد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با اصطلاحات کاربردی بازار ارز دیجیتال
هارد فورک چیست؟
هارد فورک (Hard Fork) به رویدادی اشاره دارد که در طی آن تغییرات قابل توجهی در کدهای برنامهنویسی یک پروژه بلاک چینی اعمال میشود. هارد فورک و تغییرات اساسی سیستمی و ساختاری ناشی از آن، همواره ایجاد نسخه جدیدی از بلاک چین را با خود به همراه دارد. نکته قابل توجه عدم سازگاری نسخه جدید با بلاکهای پیشین پروژه است. بنابراین هارد فورک موجب تقسیم بلاک چین پروژههای ارز دیجیتال به دو قسمت جداگانه و مجزا میشود. قوانین و ساختار نسخه اصلی و نسخه جدید با یکدیگر متفاوت است. در واقع طی رویداد هارد فورک، کوینهای جدید ایجاد میشوند. ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین کش و بیت کوین کوین گلد از هارد فورک بلاک چین بیت کوین به وجود آمدهاند.
به بیان سادهتر میتوان هارد فورک را به عنوان یک تغییر اساسی در ساختار بلاک چین شناخت. در اکثر موارد تمام تراکنشهایی که پیش از هارد فورک در بستر شبکه به ثبت رسیدهاند، اعتبار خودشان را از دست میدهند. نامعتبر شدن تراکنشهای شبکه موجب نصب نسخه جدید توسط نودهای فعال شبکه میشود. هارد فورک عموما جدا شدن همیشگی زنجیرهها را به همراه دارد چرا که نسخه جدید با نسخه قدیمی بلاک چین سازگار نیست. توکنهای جدید ساخته شده طی هارد فورک به هولدرهایی که قبل از رویداد توکن پروژه را خریداری کردهاند، تعلق میگیرد. هارد فورک میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد.
آشنایی با ساختار کلی و عملکرد بلاک چین، درک هارد فورک را برای شما بسیار آسان میکند. تکنولوژی بلاک چین وظیفه ثبت و ذخیره زنجیرهای اطلاعات در بستر یک دفتر کل دیجیتالی (دفتر کل توزیع شده) را بر عهده دارد. هر بلاک دادهها و جزئیات مربوط به تعداد مشخصی از تراکنشها را شامل میشود. در این ساختار تراکنشهای جدید تنها در صورت بررسی نهایی و تایید اطلاعات توسط اعتبارسنجها (ولیدیتورها) یا استخراج کنندگان (ماینرها) به ثبت میرسند. شبکههای بلاک چین برای کنترل و مدیریت تراکنشهای کاربران، الگوریتمهای اجماع متفاوتی را به کار میگیرند.
رویکرد هر یک از این الگوریتمها برای دستیابی به اجماع متفاوت است. برای مثال الگوریتم اجماع بیت کوین، اثبات کار (PoW) نام دارد. در این ساختار استخراج کنندگان به منظور کنترل و حفظ امنیت شبکه با استفاده از قدرت محاسباتی دستگاههای ماینر، معادلات ریاضی بسیار پیچیده را حل میکنند. اما این فرآیند در پروژههای دارای الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) متفاوت است.
افرادی که دادههای مربوط تراکنشهای کاربران را مورد بررسی قرار میدهند، اعتبارسنج نامیده میشوند. آنها با قفل کردن مقدار مشخصی از سرمایه خود طی یک بازه زمانی تعیین شده (استیکینگ) تایید و ثبت اطلاعات در بستر شبکه بلاک چین را بر عهده میگیرند. کاربران به ازای مشارکت در این فرآیند، پاداشی را در قالب ارز دیجیتال بومی شبکه دریافت میکنند.
بلاک چین با به کارگیری این روش هوشمندانه برای ذخیرهسازی داده، دسترسی به اطلاعات مربوط تراکنشهای ثبت شده در تمام بلاکها را امکانپذیر کرده است. شما همواره میتوانید اولین بلاک در پروژه بیت کوین را مشاهده کنید. همانطور که گفته شد، طی رویداد هارد فورک نسخه جدیدی از بلاک چین برای پروژه ایجاد میشود. بلاک چین جدید و نسخه قدیمی هم زمان به صورت جداگانه در حال فعالیت هستند. بنابراین توافق و دستیابی به اجماع بین ماینرها یا اعتبارسنجهای فعال در شبکه طی فرآیند پیادهسازی هارد فورک چالش برانگیز است.
بلاک چین اصلی پروژه همچنان از قوانین گذشته پیروی میکند. در حالی که ورژن جدید، قوانین متفاوتی را پیادهسازی کرده است. اطلاعاتی که بعد از فورک در بلاک چین قدیمی به ثبت میرسند در نسخه جدید معتبر نیستند. آسیبپذیری شبکههای بلاک چین طی هارد فورک در برابر حملات سایبری احتمالی نسبتا بیشتری است. در واقع این آسیبپذیری از عدم توافق ماینرها و ولیدیتورها برای ثبت اطلاعات در بستر بلاک چین، نشات میگیرد.
حمله 51 درصدی (51% Attack) یا حمله اکثریت به عنوان یکی از حملات سایبری رایج در شبکههای بلاک چین شناخته میشود. هنگامی که گروهی از ماینرها یا ولیدیتورها با همکاری یکدیگر کنترل و مدیریت بیش از 50 درصد از بلاک چین را در دست داشته باشند، حمله 51 درصدی اتفاق میافتد. برای مثال دسترسی به 51 درصد از قدرت محاسباتی ماینرهای فعال در بلاک چین بیت کوین، هک شبکه را امکانپذیر میکند.
شما در صورت داشتن مالکیت بیش از 50 درصد توکنهای استیک شده در شبکه میتوانید پروژههای دارای الگوریتم اثبات سهام را مورد حمله سایبری قرار دهید. هکرها بعد از ایجاد حمله 51 درصدی در بلاک چین، به راحتی میتوانند داراییهای دیجیتال موجود در بستر شبکه را دو بار خرج کنند. تجربه ثابت کرده است که بلاک چین پروژههای ارز دیجیتال طی هارد فورک، آسیبپذیری بیشتری در برابر حمله 51 درصدی دارند.
حمله بازپخش (Replay Attack) نیز یکی از آسیبهای احتمالی دیگر طی رویداد هارد فورک است. طی این حمله سایبری، اطلاعات تراکنشهای ثبت شده در بلاک چین قدیمی توسط هکر کپی میشوند. در ادامه دادههای مربوط به تراکنش مورد نظر در بستر نسخه جدید بلاک چین نیز به ثبت میرسند. اگر توسعهدهندگان بلاک چین هنگام بروز رویداد هارد فورک تهدیدات امنیتی ناشی از حمله بازپخش را جدی نگیرند، هکرها به راحتی میتوانند دارایی دیجیتال موجود در حساب سرمایهگذاران را جابهجا کنند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع الگوریتم اجماع در بلاک چین
دلیل ایجاد هارد فورک در بلاک چین پروژههای ارز دیجیتال چیست؟
همانطور که در بخش قبل گفته شد، هارد فورک، سیستم امنیتی بلاک چین پروژه را در برابر حملات سایبری آسیبپذیرتر میکند. پس دلیل اصلی ایجاد این تغییر چیست؟ بلاک چین نیز مانند سایر تکنولوژیهای روز دنیا همواره در حال توسعه است. بنابراین هارد فورک یکی از الزامات توسعه و ارتقاء پروژههای فعال در حوزه ارز دیجیتال محسوب میشود. هارد فورک میتواند دلایل مثبت و منفی متفاوتی داشته باشد. برخی از این دلایل به صورت خلاصه عبارتاند از:
- افزودن قابلیت جدید
- ارتقاء سیستم و کاهش ریسکهای امنیتی
- رفع مجادله و اختلاف نظر بین جامعه کاربری
- لغو تراکنشها در بستر بلاک چین
هارد فورک در برخی موارد به صورت اتفاقی رخ میدهد. البته این دسته از هارد فورکها سریعا برطرف میشوند. نودها بعد از بروز هارد فورکهای تصادفی مجددا به نسخه اصلی شبکه بلاک چین میپیوندند. حتی اگر هدف رویداد هارد فورک افزودن قابلیتهای جدید و ارتقاء سیستم کلی شبکه باشد، نودهای فعال بعد از اتمام فرآیند میتوانند مجددا به بلاک چین اصلی متصل شوند.
هارد فورک تصادفی
جالب است بدانید که بلاک چین بیت کوین تا به امروز هارد فورکهای متعددی را تجربه کرده است. بر خلاف تصور عموم کاربران هارد فورک یکی از رویدادهای رایج در بازار ارزهای دیجیتال محسوب میشود. رفع بسیار سریع فورکهای تصادفی موجب شده به ندرت مورد توجه کاربران قرار بگیرند.
اما دلیل بروز فورک تصادفی در بستر بلاک چین پروژههای ارز دیجیتال چیست؟ هارد فورک تصادفی (Accidental Hard Fork) عموما هنگامی که دو ماینر به صورت هم زمان معادله ریاضی مربوط به یک بلاک را حل میکنند، اتفاق میافتد. ماینرها در ابتدا به دلیل ساختار غیر متمرکز الگوریتم اجماع شبکه، گمان میکنند که بلاک استخراج شده معتبر است. در این مرحله دو ماینر فرآیند استخراج ارز دیجیتال را بر روی زنجیرههای متفاوت ادامه میدهند. این روند تا زمانی که بلاک بعدی توسط آنها یا سایر ماینرهای فعال در شبکه ساخته شود، ادامه خواهد داشت. در نهایت با اضافه شدن بلاک بعدی و در نظر گرفتن وسعت شبکه، بلاک چین اصلی پروژه مشخص میشود.
ماینرها بلاکی که به اشتباه ساخته شده را رها میکنند. چرا که فعالیت در زنجیره اشتباه، سودی را برای استخراج کنندگان به همراه ندارد و زنجیره به وجود آمده طی این فرآیند، حاصل یک هارد فورک اشتباه است. البته عوامل دیگری نیز میتوانند در ایجاد فورکهای تصادفی تاثیرگذار باشند. برای مثال میتوان به خطای موجود در کدهای برنامهنویسی یک پروژه بلاک چینی اشاره کرد. به بیان سادهتر خطاهای برنامهنویسی میتوانند اختلال شبکه و فورک تصادفی بلاک چین را به همراه داشته باشند. اگر ایرادات سیستمی و ساختاری پروژه تایید اعتبار و درستی تراکنشهای موجود در هر بلاک را تحت تاثیر قرار دهد، شبکه بلاک چین نیز با اختلال مواجه خواهد شد.
بیشتر بخوانید: آموزش استخراج بیت کوین ؛ راهنمای جامع استخراج بیت کوین
سافت فورک چیست؟
سافت فورک (Soft Fork) در نقطه مقابل هارد فورک قرار دارد. با این حال هارد فورک و سافت فورک شباهت نسبتا زیادی با یکدیگر دارند. طی رویداد سافت فورک نیز تغییراتی به منظور ارتقاء عملکرد و قابلیت در ساختار کلی شبکه بلاک چین اعمال میشود. تنها تفاوت سافت فورک عدم پیادهسازی و اجرا این تغییرات در یک نسخه جدید از بلاک چین است.
بنابراین شبکه بعد از رویداد سافت فورک همچنان با نسخه قبلی بلاک چین همخوانی دارد. برای مثال تعیین قوانین سفت و سختتر، تغییر ساختار ظاهری و افزودن قابلیتهای جدید طی سافت فورک بلاک چین اتفاق میافتند. به بیان سادهتر زیرساخت کلی بلاک چین بعد از اعمال مواردی که گفته شد، تغییر نمیکند.
با این حساب سافت فورک فعالیت نودها و ولیدیتورها را تحت تاثیر قرار نمیدهد. آنها همچنان میتوانند در فرآیند اعتبارسنجی تراکنشهای کاربران و افزودن بلاکهای جدید به شبکه نقش داشته باشند. همانطور که مشاهده میکنید، سافت فورک تغییرات سیستمی و ساختاری نسبتا کمتری را با خود به همراه دارد. اما نباید ریسکها و خطرات احتمالی امنیتی ناشی از سافت فورک را نادیده گرفت.
تفاوت سافت فورک و هارد فورک
همانطور که گفته شد، ارتقاء نرم افزار و زیرساخت ارزهای دیجیتال با استفاده از دو روش هارد فورک و سافت فورک امکانپذیر است. در این بخش تفاوتهای اصلی رویدادهای سافت فورک و هارد فورک را با جزئیات بیشتر مورد بررسی قرار میدهیم. طی رویداد سافت فورک نسخه جدیدی از بلاک چین برای پروژه ساخته نمیشود و فعالیت نودها در نسخه اصلی شبکه ادامه خواهد داشت. همین موضوع احتمال بروز مشکلات امنیتی طی اجراسازی سافت فورک را کاهش داده است.
سافت فورک در پروژههای ارز دیجیتال معمولا به منظور ارتقاء قابلیتهای بلاک چین اتفاق میافتد. بنابراین طی این فرآیند هیچ گونه تغییر قابل توجهی در ساختار و قوانین کلی شبکه به وجود نمیآید. در واقع میتوان سافت فورک را به آپدیت نرم افزارهای مختلف که بر روی گوشی یا کامپیوتر شخصی خود نصب میکنید، تشبیه کرد چرا که آخرین نسخه اپلیکیشنها معمولا قابلیتهای جدیدی را به کاربران خود ارائه میدهند.
در سوی دیگر هارد فورک به زمانی اشاره دارد که سیستم عامل کامپیوتر یا گوشی شما به کلی تغییر میکند. از آنجایی که بلاک چین بعد از هارد فورک به دو قسمت کاملا مجزا تقسیم میشود، فعالیت نودهای شبکه نیز تحت تاثیر این اتفاق قرار میگیرند. نودها به دلیل تغییرات اساسی سیستمی و ساختاری ناشی از هارد فورک، نسخه بلاک چین خود را به روز رسانی میکنند. اما سافت فورک بدون نیاز به تغییر نسخه بلاک چین، اجراسازی میشود.
در حالت کلی فورک به زمانی اشاره دارد که توسعهدهندگان یا جامعه کاربری تغییری را در کد یا ساختار کلی پروژه اعمال میکنند. هارد فورک در نهایت موجب ایجاد دو بلاک چین مجزا میشود. در حالی که رویداد سافت فورک اعمال تغییرات جزئی و اضافه شدن قابلیتهای جدید در بلاک چین را با خود به همراه دارد. جالب است بدانید که ریسکهای امنیتی هارد فورک به نسبت سافت فورک بیشتر است. اما با این حال توسعهدهندگان هارد فورک و ایجاد دو شبکه بلاک چین مجزا را به سافت فورک ترجیح میدهند.
بررسی تعدادی از هارد فورکهای بازار ارز دیجیتال
از زمان خلق بیت کوین بسیاری از پروژههای فعال در این حوزه هارد فورک را تجربه کردهاند. در این بخش تعدادی از معروفترین فورکهایی که تا به حال در بازار ارز دیجیتال اتفاق افتادهاند را مورد بررسی قرار میدهیم.
سگویت و بیت کوین کش
نرم افزار سگویت (SegWit2x) با هدف افزایش مقیاسپذیری و سایز بلاکهای شبکه بیت کوین طراحی و ساخته شده است. در واقع افزایش سایز بلاکهای بیت کوین میتواند تاثیر قابل توجهی در سرعت ثبت تراکنشهای کاربران داشته باشد. اما این نرم افزار به دلیل عدم موافقت جامعه کاربری و توسعهدهندگان به مرحله اجرایی نرسید. با این حال سگویت همواره یکی از هارد فورکهای بلاک چین بیت کوین محسوب میشود.
بعدها بیت کوین کش (Bitcoin Cash) به عنوان هارد فورک بیت کوین شناخته شد. به بیان سادهتر، بیت کوین کش از اعمال تغییرات سیستمی و ساختاری در بلاک چین بیت کوین به وجود آمده است. افزایش ظرفیت هر بلاک به منظور ثبت اطلاعات بیشتر، هدف اصلی این پروژه محسوب میشود. در واقع افزایش ظرفیت بلاکها، کاهش نرخ کارمزد و تسریع فرآیند ثبت تراکنشها را نیز با خود به همراه دارد. البته همچنان شباهتهایی بین بیت کوین کش و بیت کوین دیده میشود. برای مثال هر دو شبکه از یک مکانیزم اجماع یعنی اثبات کار استفاده میکنند و عرضه کل این دو پروژه محدود به 21 میلیون کوین است.
این ارز دیجیتال عموما برای انجام تراکنشهای روزمره مورد استفاده قرار میگیرد. بعد از بیت کوین کش هارد فورکهای زیادی به منظور بهبود بلاک چین بیت کوین به وجود آمد. کارشناسان معتقدند مقیاسپذیری کم بلاک چین بیت کوین و فرآیند طولانی ثبت تراکنش در دراز مدت مانع توسعه و فراگیری بیشتر آن در جوامع جهانی میشود. بنابراین میتوان هدف اصلی تمام هارد فورکهای بیت کوین را ارتقاء سیستم و عملکرد بلاک چین آن در نظر گرفت.
اتریوم
هارد فورک معروف دیگر در تاریخچه بازار ارز دیجیتال مربوط به سازمان خودگردان غیر متمرکز (DAO) است. این سازمان خودگردان غیر متمرکز در بستر شبکه اتریوم راهاندازی شد. پروژه اتریوم (Ethereum) برای اولین بار قرارداد هوشمند (Smart Contract) را به جوامع جهانی معرفی کرد. در واقع تکنولوژی قرارداد هوشمند، کنترل و مدیریت سیستم مالی اپلیکیشنهای غیر متمرکز (DApp) را امکانپذیر کرده است.
بعد از راهاندازی سازمان خودگردان غیر متمرکز، توسعهدهندگان توانستند سرمایهای با ارزش 60 میلیون دلار جذب کنند. این مبلغ حاصل مشارکت حدود 11 هزار سرمایهگذار بود. اتریوم در آن زمان با قیمت 11 دلار خرید و فروش میشد. هک شدن شبکه موجب از دست رفتن اعتماد کاربران نسبت به پروژه شد. در واقع این هارد فورک در سال 2016 و بعد از هک یکی از قراردادهای هوشمند سازمان خودگردان غیر متمرکز در بستر بلاک چین اتریوم، اتفاق افتاد.
توسعههندگان پروژه تصمیم گرفتند برای رفع مشکل و جلوگیری از بروز ریسکهای امنیتی، تغییراتی را در ساختار کلی بلاک چین پروژه پیادهسازی کنند. بلاک چین اتریوم طی رویداد هارد فورک به دو قسمت مجزا تقسیم شد. جالب است بدانید که اتریوم کلاسیک در ابتدای مسیر و قبل از هارد فورک، اتریوم نام داشت.
به بیان سادهتر در حال حاضر بلاک چین اصلی پروژه با عنوان اتریوم کلاسیک شناخته میشود و نسخه جدید و ارتقاء یافته بلاک چین، اتریوم نام دارد. در این بین تعدادی از سرمایهگذاران با هارد فورک موافق نبودند و همچنان از اتریوم کلاسیک حمایت میکردند. در واقع میتوان گفت که جامعه کاربری اتریوم نیز درست مانند بلاک چین پروژه بعد از هارد فورک به دو دسته مستقل تقسیم شد.
ای کش و بیت کوین اس وی
همانطور که در بخش قبل نیز گفته شد، بیت کوین کش یکی از هارد فورکهای بلاک چین بیت کوین محسوب میشود. جالب است بدانید که ای کش (eCash) و بیت کوین اس وی (Bitcoin SV) نیز از فورک بلاک چین بیت کوین کش به وجود آمدهاند. هدف اصلی پروژه ای کش ثبت ناشناس تراکنشها در بستر شبکه بلاک چین است. تکنولوژی نوین امضای کور به عنوان یکی از بخشهای اصلی پروژه ای کش شناخته میشود.
بسیاری از کاربران در دنیای تکنولوژی امروز به دنبال بستری برای ثبت محرمانه تراکنشهای خودشان هستند و همین موضوع باعث شده تا پروژههایی مانند ای کش مورد استقبال و توجه کاربران قرار بگیرند. توسعهدهندگان ای کش برای کنترل و مدیریت شبکه از الگوریتم اجماع اثبات سهام استفاده میکنند. این پروژه قابلیتهای جدیدی از جمله استیکینگ و ایجاد زنجیره فرعی یا ساب چین (Subchain) را نیز به کاربران خود ارائه میدهد.
در سوی دیگر بیت کوین اس وی نیز از هارد فورک بلاک چین بیت کوین کش به وجود آمده است. این پروژه شباهت بسیار زیادی با بیت کوین و بیت کوین کش دارد. بیت کوین اس وی از الگوریتم اجماع اثبات کار برای تایید و ثبت تراکنشها استفاده میکند و عرضه کل آن محدود به 21 میلیون توکن است. رویداد هاوینگ هر چهار سال یک بار در شبکه این پروژه اتفاق میافتد.
تفاوت اصلی بیت کوین اس وی، ظرفیت بیشتر بلاکهای آن است. این تفاوت موجب شده تا شبکه قادر به ثبت بیش از 50 هزار تراکنش در هر ثانیه باشد. علاوه بر آن نرخ کارمزد در شبکه بیت کوین اس وی در مقایسه با بیت کوین بسیار ناچیز است. در واقع توسعهدهندگان با استفاده از این راهکار، مقیاسپذیری شبکه را تا حد قابل توجهی افزایش دادهاند.
سخن پایانی
در این مقاله به مفاهیم فورک، هارد فورک و سافت فورک پرداختیم. آشنایی با این اصطلاحات، درک پروژههای فعال در حوزه ارزهای دیجیتال را برای شما بسیار راحتتر میکند. بسیاری از کاربران به دلیل عدم آشنایی با ساختار پیچیده ارزهای دیجیتال و بلاک چین، ضررهای غیر قابل جبرانی متحمل میشوند. شما همچنین میتوانید از مواردی که گفته شد برای تحلیل فاندامنتال پروژههای رمز ارز استفاده کنید. همواره این نکته را به خاطر داشته باشید که عملکرد آگاهانه و محتاطانه، یکی از الزامات فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال است.